Anadolu tarihi, Batı Asya yarımadası
Anadolu etrafında yerleşen birçok milleti, devleti ve uygarlığı
kapsamaktadır. Anadolu, Asia Minor, ''Ön Asya'' olarak da
isimlendirilir. Coğrafi olarak modern Türkiye'nin, batıda Ege
Denizi'nden doğuda Azerbaycan, Ermenistan sınırındaki dağlara ve
kuzeyde Karadeniz'den güneyde Akdeniz'e kadarki kısmını
oluşturur.
Anadolu'daki ilk uygarlık izlerine
Orta, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'daki arkeolojik bulgularda
rastlamaktayız. Özellikle yakın zamanda Türkiye'nin Şanlıurfa
ilinin sınırlarında bulunan ''Göbeklitepe'' yapısının keşfiyle
birlikte Anadolu'nun hem arkeolojik hem de tarihi olarak ne
denli önemli bir coğrafi bölge olduğu bir kez daha
kanıtlanmıştır. Bunun yanı sıra; bazı eski halkların
kökenlerindeki sırlar henüz bilinmemesine karşın, Hatti, Akad,
Asur, Luvi ve Hitit uygarlıklarının kalıntıları, halklarının
günlük yaşamları ve ticaret hayatları ile ilgili pek çok örnek
sunmaktadır.
Hititlerin düşüşünden sonra
Anadolu'nun Batı yakasında İyonyalılar, Lidyalılar ve
Frigyalılar gibi medeniyetler sahneye çıktı. O dönemde onlar
için tek tehdit olarak İran'daki Pers Krallığı görünüyordu.
Lidyalıları yıkan Persler döneminde Anadolu'da da liman
şehirleri gelişti ve zenginleşti. Zaman zaman isyanlar olsa da
bu isyanlar çok büyük tehdit oluşturmadı.
Sonrasında Makedonya kralı Büyük
İskender sahneye çıktı. İskender, Ahameniş hükümdarı III.
Darius'a karşı kazandığı zaferlerle Anadolu ve İran'ın
kontrolünü ele geçirdi. Ölümünden sonra kazandığı topraklar,
güvendiği generallerinden birçokları ve ayakta kalmayı başaran
Galya, Pergamon, Pontus ve Mısır'daki diğer güçlü hükümdarlar
arasında bölüşüldü. Büyük İskender'in payından en fazla dilimi
alan Selevkos İmparatorluğu, Romalıların iştahını kabarttı ve
Romalılar bölgeyi parça parça ele geçirdiler. Romalılar yerel
yönetimlere büyük yetkiler tanıdılar ve askeri güç sağlayarak
bölgeyi güçlendirdiler.
Antik Çağ'ın en güçlü
imparatorluklarından biri olan Roma İmparatorluğu, giderek
gücünü ve birliğini kaybetti ve 395 senesinde Doğu ve Batı olmak
üzere ikiye ayrıldı. Başkenti Roma olan Batı Roma İmparatorluğu
476'da yıkıldı. I. Konstantin tarafından Konstantinopolis'te
(günümüzde İstanbul) kurulan Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu
ise, Türklerin İstanbul'u ele geçirdiği 1453 yılına kadar
varlığını sürdürdü.
1071 yılında Selçuklu Türklerinin
Bizans İmparatorluğu'nu mağlup etmesinden sonra Anadolu'ya Türk
akınları başladı. 1077 yılında Anadolu'da, başkenti İznik olmak
üzere Anadolu Selçuklu Devleti kuruldu. Birinci Haçlı Seferi
sırasında İznik şehri Bizans'ın eline geçmiş, Sultan I.
Kılıçarslan da 1097 tarihinde başkenti Konya'ya taşımıştır ve bu
tarihten itibaren Konya, Selçuklu Devleti'nin başkenti olmuştur.
Türklerin Anadolu'ya girmesinden
sonra Türkler, Haçlılar, Bizanslılar ve Moğollar, bu toprakları
ele geçirmek için yoğun bir mücadele vermişlerdir. Haçlı
Seferleri düzenlenmiş, çeşitli Moğol istilaları gerçekleşmiş ve
Bizans ile Türkler arasında savaşlar yapılmıştır. 1243 yılında
Anadolu Selçuklu Devleti ile Moğollar arasında gerçekleşen
Kösedağ Muharebesi sonucunda Anadolu, Moğol hakimiyetine
girmiştir ve Selçuklu Devleti zayıflayıp yerini Türk
beyliklerine bırakmıştır. Bu beylikler arasında, Söğüt ve
Bilecik çevresinde kurulu olan Osmanoğulları Beyliği, 13.
yüzyılın sonlarına doğru bağımsızlığını ilan etmiştir.
1453 yılında Osmanlı Devleti
padişahı II. Mehmed komutasındaki Osmanlı birlikleri
Konstantinopolis'i fethetti ve 1058 yıllık Bizans İmparatorluğu,
hem Anadolu hem de tarih sahnesinden silindi.
Osmanlı İmparatorluğu, 1453'ten
sonra uzun yıllar boyunca çok başarılı oldular ve ülkenin
sınırlarını Kuzey Afrika'dan Orta Avrupa'ya kadar genişlettiler.
1683'te en geniş sınırlarına ulaştılar, 19. yüzyılda da
duraklama sürecine girdiler. En sonunda Almanya ve
Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun yanında I. Dünya
Savaşı'na katıldı. Savaştan yenilgiyle ayrıldıktan sonra
devletin elinde sadece Anadolu toprakları kalmıştı. 1919
tarihinde başlayan Türk Kurtuluş Savaşı, 1922'de Türklerin
zaferiyle sonuçlandı. İngilizleri, Fransızları, İtalyanları ve
Yunanları yendikten sonra 1 Kasım 1922'de Türkiye Büyük Millet
Meclisi tarafından 623 yıllık Osmanlı saltanatı kaldırıldı, 29
Ekim 1923 tarihinde ise cumhuriyet ilan edilerek yeni Türk
devleti kuruldu. O zamandan beridir Türkiye Cumhuriyeti, Anadolu
topraklarında varlığını modern bir ülke olarak sürdürmektedir.
