Osmanli imparatorlugu'nun son donemi ve Turkiye'yi bolme cabalari (1908–1918)

...Son zamanlarda kimi Avrupa ve Amerika arşivlerinde araştırıcılara açılmış olan ilk kaynak belgelerin de kanıtladığı gibi, Fransa, İngiltere, Rusya ve Almanya güçlü devletler. Yakın ve Orta Doğu'yu kendi etki ve egemenlikleri altına almak için yıllardan beri birbirleriyle yarışıyorlardı. Birinci Dünya Savaşı'ndan önce, savaş günlerinde ve savaştan hemen sonra, onların düzenlerine hedef oluşturan başlıca ülke, Osmanlı İmparatorluğuydu. Güçlü devletler, Osmanlı ülkelerinin bol kaynaklarını sömürmek ve İmparatorluğu kendi pazarlarına bağlamak amacıyla her türlü önleme başvurarak Türkiye'ye sızmak için uğraşıyorlardı. Onları en çok ilgilendiren kaynaklardan biri de petroldü. Orta Doğu ülkelerindeki bol petrol kaynaklarını ele geçirmek için birbirleriyle düşmanlık düzeyinde bile yarışa girişiyorlardı. Gerçekte, Birinci Dünya Savaşı'nın patlamasına neden olan başlıca etkenlerden biri de, güçlü devletlerarasındaki bu ekonomik yarışmaydı.

Bu devletler, henüz XVIII. ve XIX. yüzyılda, gezgin, misyoner ve diplomat rolüne bürünen çeşitli ajanlarını Osmanlı ülkelerine sevk ediyor; onlara, birçok stratejik yerlerin haritalarını çizdiriyor; sömürebilecekleri kaynakları, araç olarak kullanabilecekleri Hıristiyan ve Müslüman toplumları (ya da azınlıkları) saptayarak onlarla ilişki kuruyorlardı. Bu ajanlar arasında, Fransa'dan Père Thomas Bois, politikacı Franklin-Bouillon ve Albay Moujin; İngiltere'den Yarbay Rawlinson, Binbaşı V. Millingen, Binbaşı Soane, Yarbay Mark Sykes, Yarbay T.E. Lawrence ve Binbaşı Noel; Rusya'dan Subay S. Proskoviakov, Albay V.A. Kartsov, Yüzbaşı P.Y. Averianov, Vladimir Minorski, Prens Boris Shakovski ve Boris Nikitin; Almanya'dan Wilhelm Wasmuss, Schönemann ve Litin; ABD'den Amiral Chester, Tümgeneral Harbord, v.s. akla gelir...

...30 Ekim 1918'de imzalanan Mondros Bırakışması'yla[17] Osmanlı İmparatorluğu'nun yenilgisi kesinleşinceye dek, başta İngiltere, Fransa ve Rusya olmak üzere, Bağlaşık Devletler, uzun yıllar o İmparatorlukta güven, barış ve gönenç içinde yaşamış olan Rum, Ermeni, Süryani, Kürt ve öteki etnik ve dinsel toplumları kendi çıkarları için ve bol sözlerle çelerek ayaklandırmışlar; Anadolu halklarını birbirlerine kırdırmışlar ve onlara vermiş oldukları sözleri, kendi çıkarları sağlandıktan sonra unutmuşlardır.

Ancak, bu düzen, kışkırtma ve istismar politikalarını Türk Kurtuluş Savaşı döneminde de, Lozan Konferansı'na dek ve dahası, ondan sonra da ve belki günümüze dek sürdüre gelmişlerdir..-Prof. Dr. Salâhi R. Sonyel-

Osmanli imparatorlugu'nun son donemi ve Turkiye'yi bolme cabalari (1908–1918) (pdf)

Birinci Bölüm

Türkiye'ye Göz Dikenler
Ermenileri, Süryanileri ve Kürtleri alet olarak kullanmak isteyenler
Kürt-Ermeni çatışması
Kürt öğelerin Genç Türkler'e karşı tutumları
31 Mart (13 Nisan) Olayları
Kürt -Ermeni Kongresi
Kürtler gizli örgütler kuruyor
Türkiye - İtalya savaşı ve Rus kışkırtmaları
Her yanda Kürt taşkınlıkları ve cinayetleri

İkinci Bölüm

Osmanlı İmparatorluğu'nun yazgı (kader) yılı: 1912
Ruslarla işbirliği yapanlar
Kürt militanların aşırılıkları
Ermeni Patriğin tehditleri
Balkan Savaşları ve Kürt-Ermeni olayları
Abdurrezzak Bedirhanzade Rus hizmetinde
Bölücüler sahnede
Rusların Kürtleri istismarı
Kürt-Alman düzenleri
Kürt -Ermeni - Süryani çatışmaları
Doğu İlleri'nde Ermeni-Kürt olayları sürüyor

Üçüncü Bölüm

Osmanlı İmparatorluğu bölünmek üzere
Ermeni ve Kürt sorunları nasıl çözümlenebilir?
Kürt-Ermeni ilişkileri
Balkan Savaşları'ndan sonraki durum
Kürtlerle Ermeniler silâhlanmayı sürdürüyorlar
Osmanlı hükümeti İngiltere'den yardım diliyor
Doğu Anadolu ıslahat projesi
Bitlis'te yeni Ermeni-Kürt olayları
Yeni Rus kışkırtmaları
Savaş ilânı ve Osmanlı seferberliği

Dördüncü Bölüm

Osmanlı İmparatorluğu'nun savaşa girişi ve Kürtleri kışkırtma önerileri
Ermeni yer değiştirmeleri (tehciri)
Rus-Ermeni vahşeti
İngilizler Kürtleri kullanmayı tasarlıyorlar

Beşinci Bölüm

Bolşevik ihtilâli ve Kürt-Süryani çatışması
Simko, Mar Shimoun'u niçin ve nasıl öldürdü
Süryaniler öç peşinde
Ermeni militanlar yine sahnede
İngilizler Süryanileri istismar etmeyi tasarlıyor
Savaşın Sonu

Kaynak

Osmanlı İmparatorluğu'nun Son Dönemi ve Türkiye'yi Bölme Çabaları (1908-1918), Salahi R. SONYEL, BELLETEN Dergisi, 231, Cilt: LXI - Sayı: 231 - Yıl: 1997 Ağustos

TransAnatolie Tour
Kültür Gezi Sağlayıcısı ve Operatorü-Kültür ve Turizm Bakanlığı 4938 No'lu Grup A Lisans