Bizim-itler: Kemikkıran Asur-Acemhoyuk-Aksaray Malaklıları

Aksaray-Acemhöyük Malaklısının tarihi M.Ö 2000'li yıllara kadar gidiyor. O tarihlerde Acemhöyük (Yeşilova) şimdiki Aksaray’ı temsil ediyor.
Acemhöyük, Kayseri yakınlarındaki Kültepe ve Yozgat yakınlarındaki Alişar’la birlikte Anadolu’nun 3 önemli ticari merkezinden birisi.
Asurlular Mezopotamya’dan kervanlarla Anadolu’ya gelirken Asur Malaklıları Asur develi kervanlarına güvenlik olarak eşlik ediyorlar. Acemhöyük'te, Asur krallarına ait önemli Saraylar ve karum denen ticaret merkezleri de olduğu için Malaklı köpeklerimiz Acemhöyük'te o zaman Saray’larda kalan önemli kişilerle konaklıyorlar.
Günümüzde Acemhöyük-Yeşilova'da, Yenikent’te, Amarat’ta,,Yeşiltepe’de, Bayıraltı köy ve kasabalarımızda, Sultanhanı'nda bol miktarda Çoban Köpeği olarak Asur-Acemhöyük Malaklıları var.

Aksaray İl Kültür ve Turizm Müdürlüğümüzün Aksaray/Acemhöyüğü Malaklısını Türkiye’ye ve Dünyaya tanıtması çok olumlu bir adım. Ancak çoğu tanıtımlarda Acemhöyük ismine az yer verilmesi, Aksaray Kültür ve Turizm Festivallerinde Acemhöyük’e yer verilmemesi üzücü.

Kemikkıran Asur-Acemhoyuk-Aksaray Malaklıları

Kangal besleyenler ve kangal meraklilari arasinda büyük tartişmalara sebep olan malakli irkina Aksaray vilayeti ve çevresinde yetiştiği ve anavatani bu bölge olduğu için Aksaray malaklisi da denir.

Bu köpekler yüzyillardir Aksaray vilayeti sinirlari ile Sereflikoçhisar ilçesi sinirlarinin da tamamini kapsayan çok geniş bir coğrafyada yaşamakta ve yetiştirilmektedirler.
Bu coğrafyada yüzyillardir insanlarin en önemli geçim kaynaği hayvanciliktir ve bu bolgede çok sayida küçükbaş ve büyükbaş hayvan sürüleri bulunmaktadir. Bu sürülerin koruma ve bekcilik (güdülmesi) görevleri de eski çağlardan beri bu bölgenin kendi köpekleri ile, yani malakli köpekleri tarafindan yapilmaktadirlar..

Malak kelimesi aksaray yöresine ait bir terimdir ve anlami da yuz-surat demektir.

Bu köpeklere malakli denmesinin sebebi de köpeklerin yuz ve dudaklarinin büyük ve sarkik olmasidir.

Köpeğin irki aslinda aynen kangalda olduğu gibi “anadolu çoban köpeğidir” zira aksaray il’i ve çevresi anadolu’nun tam göbeğindedir. Dolayisiyla bu bölgede yetişen ve bu bölgeye ait olan bu köpekler de anadolunun köpeğidir. Ancak isimleri daha yeni yeni halk arasinda duyulmaya başlamiştir. Bunun en büyük sebebi de üreticilerin malakli yavrularini yillardir kangal adi altinda satişa çikarmalari ve bu şekilde tanitmalaridir. Bu sayede şuan dünyanin dört bir yaninda insanlar köpeklerinin malakli olduğunu bile bilmemektedir.

Her nekadar malakli da kangal gibi anadolu çoban köpeği olsa da Sivas yöresinin köpeği olan kangal'dan bazi fiziksel farkliliklar gösterdiği için son zamanlarda yapilan kangal festivallerinde kangal üreticilerinin bir çoğu bu irkin festivallerden ayrilmasini talep etmişlerdir.

Bu talepleri dikkate alinmaya başlanmiştir ve dolayisla artik irk kendi yöresel ismini taşima yoluna girmiştir.

Malakli kangala göre daha iri yapilidir özellikle kafa ve ayaklarda bu fark bariz belli olur, dudaklari (malaklari) büyük ve sarkik olur, omuz yüksekliği erkeklerde genelde 75-95 cm. Dişilerde 65-85 cm.dir. Ancak çok nadir olmakla birlikte 100 cm'in üzerinde erkekler vardir. Ağirliklari erkeklerde genelde 70-110 kg. Dişilerde 50-80 kg.'dir. Ancak bakima bağli olarak 120 kg. Ve üzerinde erkek malaklilarda mevcuttur. Renkleri çoğunlukla boz karabaş ve göğ karabaştir. Ancak akbaş, çapar ve ala(boz ve beyaz karişimi) renkte olan malaklilar da mevcuttur. Vücutlari çok kalindir bu yüzden dişaridan bakildiğinda hantal ve tembel gibi dururlar ancak gerçekte çok seri ve hizli köpeklerdir. Karakteri genelde serttir yabanci ve kötü niyetli insanlara karşi son derece saldirgandirlar ve o yüzden de bekcilik ve koruma köpeği olarak mükemmel bir irktir. Normalde diğer hayvanlarla arasi iyidir ancak sert karakteri ve fiziksel gücünün farkinda olan malakli sahipleri bu özelliklerini kullanip bu irkin diğer köpeklere karşi aşiri saldirgan olmasini sağlamişlardir. Bu da malakli irkinin köpek dövüşlerinde kullanilmasina hatta neredeyse sadece bu konuda büyük şöhret kazanmalarina yol açmiştir öteyandan bu irk büyük işyerlerinin, lüx villalarin, fabrikalarin, bahçelerin, vb. yerlerin de koruma ve bekcilik görevlerini başari ile yerine getirmektedirler. Ayrica kangalda olduğu gibi sürü gütme özellikleri de vardir ve bu yeteneklerini de başari ile yerine getirmektedirler. Anavatani iç anadolu bölgesi olduğu için soğuk ve sert iklime karşi son derece dayaniklidirlar. Ancak sicak iklim şartlarinda yaşayan malakli hayranlari bazi tedbirler alarak kendi bölgelerinde de bu irkin bakimini yapabilirler..

Bizim itler: Asur kemikkiranlari (pdf)

Asur Ticaret Kolonileri Merkezi Acemhöyük için kaynaklar

• Niğde Arkeoloji Müzesi,

• Aksaray Arkeoloji Müzesi

• Ankara Anadolu medeniyetleri Müzesi

• Ankara DTCF Profesörlerinden Tahsin Özgüç’ün, Nimet Özgüç’ün, Aliye Öztan’ın Acemhöyüğü üzerine yazılmış kitap ve araştırmaları ve Evliya Çelebi Seyehatnamesi'dir.

• Asurlular (transanatolie.com)

• Asyrians

• Acemhoyuk

• Aksaray

• Ankara Anadolu medeniyetleri Müzesi

• Bizim itler: Sivas Kangallari (Turkish Sheppard Dogs)

• Bizim itler: Kemikkıran Asur-Acemhoyuk-Aksaray Malaklıları

TransAnatolie Tour

Kültür Gezi Sağlayıcısı ve Operatorü-Kültür ve Turizm Bakanlığı 4938 No'lu Grup A Lisans