Purushattum - Acemhöyük Değerlendirmeleri - 2021

Purushattum-Acemhöyük’te yerleşim tarihinin M.Ö 3000 yılları civarında başladığına işaret ediyor.

Yerleşimin en parlak dönemi, höyük ve aşağı şehrin yoğun bir şekilde iskân edildiği Asur Ticaret Kolonileri Çağı (M.Ö 2000-1700) olarak görülüyor. Kent, yerleşiminin tamamını etkileyen şiddetli bir yangın felaketinden sonra ekonomik ve siyasi olarak bir gerileme dönemine giriyor ve M.Ö 1600 yılları civarında tamamen terk ediliyor. M.Ö 8. yüzyıldan başlayarak Helenistik ve Roma dönemlerini içine alan zaman aralığında, höyükte yerleşimin yeniden başladığı görülüyor. Ancak bu dönem yerleşimlerinin höyüğün belli bölümlerine yayılan köyün nitelikli yerler olduğu anlaşılıyor.

Acemhöyük’te günümüze değin sürdürülen kazılarda ulaşılan en eski yerleşim Erken Tunç Çağı’nı tarihlendiriyor (M.Ö 3000-2000). M.Ö 3. Binyılın başlarında kurulduğu anlaşılan kentin M.Ö 2500 yıllarından itibaren giderek gelişmeye başladığı ve anıtsal nitelikli bir savunma sistemiyle çevrelendiği anlaşılıyor. Yaklaşık 75 metrelik bölümü açığa çıkartılan kerpiç surun ortalama genişliği ise 6 metre olup korunan yüksekliği 4 metrenin üzerinde. Bu özellikleriyle Anadolu’da benzeri bulunmayan sur sisteminin zengin ve gelişkin bir kent yerleşimine işaret ettiği ortaya çıkıyor.

Asur Ticaret Kolonileri Çağı’nda (M.Ö 2000-1700) gücünü ve zenginliğini koruyan Acemhöyük, Anadolu ile Mezopotamya-Suriye arasında gerçekleşen ticari faaliyetlerde önemli bir rol oynadı. Bu sayede zenginliğini artıran kent giderek gelişir ve anıtsal yapılarla donatıldı. Büyük Kral unvanlı bir kişi tarafından yönetilen kentin başlıca anıtsal yapıları Hatipler ve Sarıkaya sarayları ile bunlar arasında yer alan büyük yapıdır.

İdari işlevi ön plana çıkan Sarıkaya Sarayı, Asur Ticaret Kolonileri Çağı’nın (M.Ö 2000-1700) Anadolu çapında en iyi korunmuş ve en büyük idari yapılarından biri olarak tasvir ediliyor. Şiddetli bir yangın sonucunda tahrip olduğu anlaşılan sarayın merkezi avlulu plana sahip olduğu ve iki katlı olduğu anlaşılıyor. Binanın yapımında kullanılan sedir, ardıç, karaçam ve meşe gibi ağaçlar binanın yapım tarihini öğrenmemizin yanı sıra bundan yaklaşık 4000 yıl önceki çevrenin bitki örtüsü hakkında fikir edinmemizi sağlıyor. Sarayda bulunan ve dönemin zenginliğini yansıtan eserler içerisinde bakır külçeler, altın süs eşyaları, fil ve su aygırı dişinden yapılmış eşyalar, obsidyen ve kaya kristalinden yapılmış kaplar dikkati çekiyor. Ayrıca çoğunluğu Sarıkaya Sarayı’nın üç odasına depolanmış kil topaklar/bullalar, Acemhöyük’ün siyasi ve ekonomik ilişkilerinin olduğu bölge ve kişileri de tanımamıza yardımcı oluyor. Bunların bir kısmının Asur, Mari, Kargamış gibi Mezopotamya, Suriye ve güneydoğu Anadolu’nun çağdaş yöneticilerine ait olduğu biliniyor.

Höyüğün kuzeybatısındaki yükselti üzerinde bulunan Hatipler Sarayı yerleşimdeki anıtsal yapıların en eskisidir. Zemin katında en az 72 odası bulunduğu anlaşılan saray olasılıkla Sarıkaya Sarayı’nı da sona erdiren yangın felaketinde tahrip oluyor.

TransAnatolie Tour

Kültür Gezi Sağlayıcısı ve Operatorü-Kültür ve Turizm Bakanlığı 4938 No'lu Grup A Lisans