Geschiedenis van Anatolië Turkije, Geschiedenis van Turkije

Overzicht van Turkse Geschiedenis

Het Turkije van vóór de komst der Turken wordt doorgaans Klein-Azië of Anatolië genoemd. Anatolië heeft een vele duizenden jaren teruggaande voorgeschiedenis, waarin volkeren als Trojaans, Hethieten, Phrygiërs, Lydiërs, Oerartiërs, Armeniërs en Grieken een grote rol hebben gespeeld.

In de 2e eeuw v. Chr. kwam Anatolië in de invloedsfeer van het Romeinse Rijk. Anatolië was de eerste provincie van het Romeinse Rijk waar een groot deel van de bevolking overging tot het christendom. Toen het westelijk deel van het Romeinse Rijk in verval raakte (omstreeks 400 na Chr.), werd Anatolië deel van het Oost-Romeinse of Byzantijnse Rijk, met Constantinopel als hoofdstad. In die periode maakte de reeds eerder begonnen hellenisering grote vooruitgang.

De Turken in het huidige Turkije zijn de afstammelingen van Oghuz-stammen die vanuit Centraal-Azië naar Anatolië zijn getrokken. In 1071 versloeg de Seldjoekse leider Alp Arslan de Byzantijnse keizer Romanus IV in de Slag van Malazgirt. Dit resulteerde in de stichting van een Seldjoeks sultanaat rond de stad Konya.

In 1176 deed de Byzantijnse keizer Manuel II een laatste poging om de in Centraal-Anatolië gevestigde Seldjoeken te onderwerpen, maar zijn leger werd in de slag bij Myriokephalon vernietigend verslagen. Toen westelijke kruisvaarders in 1204 Constantinopel veroverden, raakte het Byzantijnse rijk zodanig verzwakt, dat in de komende eeuw vrijwel geheel Anatolië in handen van de Turken viel.

Ongeveer 200 jaar na de stichting van het Ottomaanse Rijk werd de Ottomaanse hoofdstad verplaatst naar Constantinopel, voortaan Istanbul genoemd (1453), en begon hun overheersing over een deel van de islamitische en christelijke wereld.

Het Ottomaanse Rijk kende zijn bloeitijd in de zestiende eeuw. Daarna trad het verval langzaam in en heroverden Oostenrijk en Rusland grote delen van het Ottomaanse grondgebied.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog kozen de Ottomanen partij met Duitsland, Oostenrijk en Bulgarije. Zij verloren de oorlog. De Ottomanen werden teruggedrongen tot hun kerngebied in Anatolië. Tijdens, voor en kort na de oorlog werden diverse bevolkingsgroepen, zoals de Turken en andere moslems in Balkans, Europa en Kaukasus (ruim tien (10) miljoen Turken en Moslems, waarvan five (5) miljoen is vermoord), Grieken, Armeniërs, Assyriërs gedwongen te verhuizen. Dit leidde tot deportaties en een uitwisseling met Griekenland van bevolkingsgroepen.

De Sykes-Picot-overeenkomst (1916) en het Verdrag van Sèvres (1920) regelden de verdeling van het Ottomaanse Rijk onder de overwinnaars. Voor de Turken was slechts een deel rond Ankara gereserveerd. De Turken namen in de door hen zo genoemde Turkse onafhankelijkheidsoorlog het tegen de geallieerden op. Het was de legerleider Mustafa Kemal (die later de naam ''Ataturk'' aan zou nemen) die een bepalende rol speelde.

Hij tekent ook het Vrede van Lausanne (1923), die een eind maakt aan de oorlog en de grenzen van het nieuwe Turkije vastlegt. Hij stichtte op 29 oktober 1923 de Republiek Turkije.

Mustafa Kemal lanceerde hierna zijn politieke visie, het kemalisme geheten, die Turkije moest moderniseren. Zo werd het kalifaat afgeschaft, werd Turkije seculier (1928), veranderde het schrift van Arabisch naar Latijns en werd traditionele kleding afgeschaft.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef Turkije lange tijd neutraal, maar in februari 1945 verklaarde het - voornamelijk symbolisch - Duitsland en Japan de oorlog. In 1952 traden Turkije en Griekenland tegelijkertijd toe tot de NAVO.

In 1960, 1971 en 1980 pleegde het leger een staatsgreep. Na enkele jaren militair bestuur kwam er steeds weer een civiele regering. De staatsgreep van 1980 werd niet geaccepteerd door de Raad van Europa en de EG en leidde tot schorsing van het lidmaatschap van de Raad van Europa en schorsing van het associatieverdrag met de EG.

Interventie van Turkse regering in 1974 in het noorden van Cyprus resulteerde in een Turks-Cypriotische republiek die alleen door Turkije wordt erkend.

Sinds 3 oktober 2005 onderhandelen Turkije en de Europese Unie over toetreding van Turkije tot de EU.
 

Artikel over geschiedenis van Turkije (pdf file):

Prof. Dr. Erik Jan Zürcher, "De Republiek Turkije- levensverhaal van (bijna) tachtigjarige", Turkology Update Leiden Project Working Papers Archive, Mei 2002, Department of Turkish Studies, Universiteit Leiden

TransAnatolie Tour